આયુષ્માન ભારત યોજના અંતર્ગત વરિષ્ઠ નાગરિક આરોગ્ય બીમા યોજના અને રાષ્ટ્રીય આરોગ્ય બીમા યોજના આવે છે. આ યોજનાઓ શહેર અને ગ્રામ્ય વિસ્તારોના ગરીબ પરિવારોને લાભ આપતી હોવાથી આ યોજનાઓનો લાભ ઉઠાવી શકાય છે. આયુષ્માન ભારત યોજના PMJAY (પ્રધાનમંત્રી જન આરોગ્ય યોજના) નામે પણ ઓળખાય છે.
PMJAY યોજના અથવા આયુષ્માન ભારત યોજના શું છે?
વિશ્વની સૌથી મોટી આરોગ્ય કાળજી પ્રોગ્રામ તરીકે ઓળખાતી PMJAY અથવા પ્રધાનમંત્રી જન આરોગ્ય યોજના (PMJAY) એ ગરીબ લોકો માટે આરોગ્ય સેવાઓને વધુ સારી રીતે ઉપલબ્ધ બનાવે છે. આ યોજના હેઠળ દરેક પરિવારને દર વર્ષે રૂ. 5 લાખ સુધીના બીમાની સુવિધા આપવામાં આવે છે, જેના અંતર્ગત માધ્યમ અને તૃતીયકક્ષ (Secondary and Tertiary) હોસ્પિટલમાં દાખલ થવા માટે ખર્ચ આપવામાં આવે છે.
ભારત સરકારની મદદથી વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ આ પ્રધાનમંત્રી જન આરોગ્ય યોજના શરૂ કરી હતી, જે 12 કરોડથી વધુ ગરીબ પરિવારોને આરોગ્ય સુવિધા આપવાનો ઉદ્દેશ્ય ધરાવે છે. આ યોજનામાં કોઈ વય મર્યાદા અથવા પરિવારના કદની મર્યાદા ન રાખવામાં આવી નથી, જેથી વધુમાં વધુ પરિવારો તેનો લાભ લઈ શકે.
આયુષ્માન ભારત યોજનામાં કુલ 1,949 શસ્ત્રક્રિયાઓ આવરી લેવામાં આવી છે, જેમાં મગજ અને ઘૂંટણની સિર્જરીઓનો પણ સમાવેશ થાય છે. આ ઉપરાંત, બીમારીમાંથી સંપૂર્ણપણે સાજા થવા માટે અનુસરણ કાળજી અને સારવાર ખર્ચ પણ આ યોજનામાં આવરી લેવામાં આવે છે.
PMJAY યોજના હેઠળ સરકારી અને નેટવર્ક પબ્લિક હોસ્પિટલોમાં કાગળ વિના અથવા ચૂકવણી વિના હોસ્પિટલમાં દાખલ થવાની સુવિધા ઉપલબ્ધ છે. આ યોજનામાં દાખલ થવા પહેલા અને પછીના ખર્ચ, દવાઓ અને સારવારના ખર્ચ માટે પણ કવચ આપવામાં આવે છે.
PMJAY: આયુષ્માન ભારત યોજનાના વિશિષ્ટ લક્ષણો
પુરી કર્ણારાની નબળી આવક ધરાવતી કુટુંબોની મદદ કરવાથી વિમુક્ત, પ્રધાનમંત્રી આયુષ્માન ભારત યોજના (PMJAY) એ અન્ય મહત્વના લક્ષણો પણ ધરાવે છે, જેમ કે:
આ યોજના અંતર્ગત દર વર્ષે દરેક કુટુંબ માટે ₹5 લાખ સુધીની રકમને વીમામાંથી આવરી લેવામાં આવે છે.
આ યોજનાનો મુખ્ય લક્ષ્ય ગરીબ પરિવારો છે જેઓ માટે આરોગ્ય યોજના કે ઈન્ટરનેટ જેવી સુવિધાઓ ઉપલબ્ધ નથી.
PMJAY અંતર્ગત લાભાર્થીઓ માટે કેશલેસ આરોગ્ય સેવાઓ, પબ્લિક અથવા ખાનગી નેટવર્ક હૉસ્પિટલોમાં ઉપલબ્ધ છે.
PMJAY યોજના અંતર્ગત લાભાર્થીને હોસ્પિટલે દાખલ થવાના પહેલા અને બાદના પરિવહન ખર્ચની રકમ પણ આપવામાં આવે છે.
PMJAY હેઠળ કઈ રીતે અરજી કરવી?
આયુષ્માન ભારત કાર્ડ માટે અરજી પ્રક્રિયા સરળ અને સીધી છે. આના માટે નીચેની પગલાંઓ અનુસરો:
PMJAY વેબસાઇટ અથવા આયુષ્માન ભારત પોર્ટલ પર જઈને નોંધણી કરો: PMJAY ની વેબસાઇટ પર જઈને તમારું નામ, સરનામું અને અન્ય જરૂરી માહિતી ભરીને નોંધણી કરો.
CSC (Common Service Center) દ્વારા નોંધણી: જો તમને ઓનલાઈન નોંધણી કરવી નથી આવતી તો નજીકના કોમન સર્વિસ સેન્ટર (CSC) પર જઈને નોંધણી કરાવી શકો છો.
આધાર કાર્ડ અને આવક પ્રમાણપત્રના આધારે ચકાસણી: નોંધણી પ્રક્રિયામાં આધાર કાર્ડ અથવા અન્ય ઓળખ ચિહ્ન અને આવક પ્રમાણપત્રની જરૂર પડે છે. આ માહિતીની ચકાસણી કરવામાં આવશે.
લાભાર્થી કોડ પ્રાપ્ત કરો: ચકાસણી પછી તમારો લાભાર્થી કોડ જનરેટ કરવામાં આવશે, જેને તમે આયુષ્માન કાર્ડ તરીકે વાપરી શકો છો.
આયુષ્માન કાર્ડ મેળવો: એકવાર તમારી અરજી મંજુર થાય પછી તમે તમારું આયુષ્માન કાર્ડ પ્રિન્ટ કરાવી શકો છો, જેને PMJAY યોજના હેઠળ હોસ્પિટલમાં દાખલ થવા માટે ઉપયોગ કરી શકો છો.
બીપીએલ કુટુંબો: આ યોજના મુખ્યત્વે ગરીબી રેખા નીચેના કુટુંબો માટે છે.
વિશેષ વર્ગના લોકો: આ યોજના વિકલાંગો, એસસી/એસટી, બિનમુલ્ય મજૂરી કરનારા લોકોને પણ લાભ આપે છે.
આયુષ્માન ભારત યોજનાના લાભો
ભારતની લગભગ 40% જનતા, જેમાં ગરીબ અને આર્થિક રીતે પછાત પરિવારોનો સમાવેશ થાય છે, આયુષ્માન ભારત યોજના અંતર્ગત આરોગ્ય કવચ ધરાવે છે. આ યોજના હેઠળ તેઓ જે આરોગ્ય સેવાઓ અને લાભો માટે પાત્ર છે તેનું વિગતવાર વર્ણન નીચે આપેલું છે:
ઉપલબ્ધ આરોગ્ય સેવાઓ અને સારવાર: PMJAY અંતર્ગત ટ્રીટમેન્ટ અને અન્ય આરોગ્ય સેવાઓ ભારતભરમાં મફત અને ઉપલબ્ધ છે. આ યોજના દેશમાં ગરીબ અને પછાત વર્ગના લોકો માટે આરોગ્ય કાળજીને વધુ સમાનતાપૂર્વક પહોંચાડવા માટે તૈયાર કરવામાં આવી છે.
અવનવી આરોગ્ય અને સર્જરી પેકેજીસ: આયુષ્માન ભારત સિસ્ટમ હેઠળ ઓન્કોલોજી, ઓર્થોપેડિક્સ, ઇમરજન્સી કાળજી, યુરોલોજી સહિતના 27 સ્પેશિયલિટી ક્ષેત્રોને આવરી લેવામાં આવ્યા છે. આ વિસ્તૃત આરોગ્ય કાળજી વ્યવસ્થા ગરીબ વર્ગના લોકો માટે એન્ટી-કૅન્સર, હાડકાં, આપતકાળમાં સારવાર અને મલ્ટિ-ડિસીપ્લિનરી સારવારના ખર્ચનો સમાવેશ કરે છે. આ પ્લાન અનેક પ્રકારના તબીબી અને સર્જરી પેકેજો સાથે આપે છે જે અર્થમૂળ્ય સમર્થન કરે છે.
પ્રિ-હૉસ્પિટલાઇઝેશન ખર્ચનો સમાવેશ: PMJAY અંતર્ગત, હોસ્પિટલમાં દાખલ થતા પહેલા થતા તમામ ખર્ચ આવરી લેવાયેલા છે, જે દર્દીઓ માટે એક મહત્ત્વપૂર્ણ રાહત છે. મેડિકલ ટેસ્ટ, દવાઓ અને અન્ય પ્રિ-હૉસ્પિટલાઇઝેશન ખર્ચો પણ આ યોજના અંતર્ગત આવરી લેવામાં આવે છે.
બહુવિધ સર્જરી માટે ભુક્તાન: જો દર્દીને એક કરતાં વધારે સર્જરીની જરૂર પડે, તો આ યોજના અંતર્ગત સૌથી મોંઘી પેકેજ સંપૂર્ણ રકમ સાથે આવરી લેવામાં આવશે, જ્યારે બીજી અને ત્રીજી સર્જરી માટે અનુક્રમે 50% અને 25% રકમ આપવામાં આવશે.
કૅન્સરની કેમોથેરાપી સારવાર: આયુષ્માન ભારત યોજનામાં 50 વિવિધ પ્રકારના કૅન્સરની સારવાર માટે કેમોથેરાપી ખર્ચ પણ આવરી લેવામાં આવે છે, જેનાથી કૅન્સરના દર્દીઓ અને તેમના પરિવારજનોને મોટી રાહત મળે છે. જો કે, તબીબી અને સર્જિકલ પ્રોગ્રામો સાથેમાં ઉપયોગમાં લઈ શકાતા નથી, એટલે કે, એક સમયે એક જ પેકેજ પસંદ કરવું પડશે.
અનુસરણ સારવારની સુવિધા: PMJAY યોજનાના લાભાર્થીઓને સારવાર બાદના અનુસરણ ખર્ચ માટે પણ આ યોજના તરફથી સહાય મળે છે, જેથી દર્દીઓ આરોગ્યવાન થઈ શકે અને પોતાને યોગ્ય રીતે સાજા કરી શકે.
આયુષ્માન ભારત યોજનામાં પાત્રતા માટેના માપદંડો
આયુષ્માન ભારત યોજનાનો લાભ મેળવવા માટે નીચેના માપદંડોને પૂરા કરનાર વ્યક્તિઓ અને પરિવારો જ પાત્ર ગણાય છે:
ગ્રામીણ પરિવારો માટે પાત્રતા માપદંડો:
કાચા છાપરા અને દિવાલો ધરાવતું ઘર.
એવું ઘર કે જેમાં 16 થી 59 વર્ષની ઉંમરનો વયસ્ક ન હોય.
કુટુંબમાં 16 થી 59 વર્ષના પુરૂષ વયસ્ક સભ્યનો અભાવ હોય.
અનામત શ્રેણી (SC/ST)ના કુટુંબો.
કુટુંબમાં વિકલાંગ સભ્ય ધરાવતા પરિવારો.
શહેરના પાત્ર પરિવારો માટે પાત્રતા માપદંડો:
ભિખારીઓ અને કચરો ઉપાડનારા લોકો.
ઘરેલું મજૂરી કરનારા, ધંધકાર મજૂરો અને ઘરમાં કામ કરનારા લોકો.
સફાઈકામ કરનારા, મેલ કામદારો, સફાઈ કામદારો અને લેબર કામદારો.
રિપેર વર્કર્સ, ટેક્નિકલ કામદારો અને ઇલેક્ટ્રીશિયન.
વેટર્સ, ફૂટપાથના વેપારીઓ, દુકાનના સહાયક અને પરિવહન કામદારો.
આયુષ્માન કાર્ડ બનાવવા માટે જરૂરી દસ્તાવેજો
જો તમે આયુષ્માન કાર્ડ બનાવવા માંગો છો, તો ભારતીય નાગરિક હોવો અનિવાર્ય છે, અને આ દસ્તાવેજો જરૂર છે:
આધાર કાર્ડ: માન્ય આધાર કાર્ડ ધરાવવો જરૂરી છે.
રેશન કાર્ડ: માન્ય રેશન કાર્ડ જરૂરી છે.
સ્થાનિક નિવાસ પ્રમાણપત્ર: પાત્રતા ચકાસવા માટે સ્થાનિક નિવાસનો પુરાવો આપવો જરૂરી છે.
આવકનો પુરાવો: હાલના નિયમ મુજબ તમારે આવકનો પુરાવો આપવો પડશે.
જાતિ પ્રમાણપત્ર:
PMJAY યોજના માટે ઓનલાઈન નોંધણી કરવાની રીત
PMJAY યોજનામાં ઓનલાઈન નોંધણી પ્રક્રિયા ખૂબ સરળ છે. નીચે આપેલા પગલાંઓનો અનુસરો:
સરકારની અધિકૃત વેબસાઇટ પર જાઓ: PMJAY યોજનાની અધિકૃત વેબસાઇટ પર જાઓ.
‘Am I Eligible’ લિંક પર ક્લિક કરો: પેજના જમણા બાજુ ‘Am I Eligible’ નામની લિંક છે, તે પર ક્લિક કરો.
તમારો ફોન નંબર, CAPTCHA કોડ અને OTP દાખલ કરો: OTP દાખલ કર્યા પછી તમારા પરિવારનું નામ જો આ યોજનામાં આવરી લેવાયેલ હશે તો દેખાશે.
તમારું નામ, ઘર નંબર, રેશન કાર્ડ નંબર અને રાજ્ય દાખલ કરો: આ રીતે તમારે આવશ્યક વિગતો પૂરતી આપવી પડશે, જેથી તમારી પાત્રતા ચકાસી શકાય.
આયુષ્માન ભારત યોજના કાર્ડ ઑનલાઈન કેવી રીતે મેળવો?
આયુષ્માન કાર્ડ અરજી કરવી ખૂબ મહત્વની છે કારણ કે તે દરેક કુટુંબને એક અનન્ય ઓળખ નંબર આપે છે, જે આરોગ્ય સુવિધાઓ મેળવવામાં ઉપયોગી બને છે. PMJAY કાર્ડ મેળવવા માટે નીચેના પગલાં અનુસરો:
PMJAY વેબ પોર્ટલ પર જાઓ: PMJAY વેબ પોર્ટલની મુલાકાત લો.
પાસવર્ડ બનાવો અને તમારો ઈમેલ એડ્રેસ ઉપયોગ કરીને લોગિન કરો: આ રીતે તમારે તમારા એકાઉન્ટમાં લોગિન કરવાની પ્રક્રિયા પૂર્ણ કરવાની રહેશે.
