नमस्कार शेतकरी मित्रांनो! शेतीच्या तांत्रिक प्रगतीसाठी राज्यातील शेतकऱ्यांसाठी महाडीबीटी (महात्मा ज्योतिबा फुले जनकल्याण व कृषी विकास विभाग) अंतर्गत अनेक योजना राबवल्या जातात. या योजनांमध्ये शेतकऱ्यांना शेतीमध्ये मदत करणारे यंत्रसामग्री अनुदान स्वरूपात दिले जाते, ज्यामुळे शेतकऱ्यांना आधुनिक तंत्रज्ञानाचा वापर करता येतो. या लेखात आपण ‘बियाणे टोकन यंत्र अनुदान योजना’ (Biyane Tokan Yantra 2024) याविषयी सविस्तर माहिती पाहणार आहोत.
महाडीबीटीच्या माध्यमातून अनुदान
महाडीबीटी अंतर्गत, शेतकऱ्यांना त्यांच्या शेतीसाठी आवश्यक असणाऱ्या यंत्रसामग्रीच्या खरेदीवर 50 टक्के, 70 टक्के, व 90 टक्के असे अनुदान दिले जाते. या योजनांमध्ये ट्रॅक्टर अनुदान योजना, बॅटरी फवारणी पंप योजना अशा विविध योजनेचा समावेश आहे. अशा प्रकारच्या अनुदानामुळे शेतकऱ्यांना शेतीसाठी लागणारी अवजारे कमी खर्चात मिळू शकतात, जेणेकरून त्यांचे श्रम कमी होतात व शेतीतील कामे जलद गतीने पूर्ण होतात. यामुळे शेतकरी आपल्या उत्पन्नात वाढ करू शकतात व त्यांच्या आर्थिक परिस्थितीत सुधारणा होते.
बियाणे टोकन यंत्र अनुदान योजना
बियाणे टोकन यंत्र ही आधुनिक तंत्रज्ञानावर आधारित एक सोपी यंत्रणा आहे जी शेतकऱ्यांना पेरणीच्या काळात खूपच उपयुक्त ठरते. या यंत्राद्वारे शेतकरी वेळ व श्रमांची बचत करतात. विशेषतः खरीप व रब्बी हंगामात शेतमजुरांची कमतरता असते. यामुळे शेतकऱ्यांना पेरणीच्या वेळेस खूप अडचणी येतात. पण बियाणे टोकन यंत्र असल्यास पेरणीची प्रक्रिया सोपी, वेळखाऊ न बनता कमी खर्चात होते.
बियाणे टोकन यंत्रासाठी अनुदान
शेतकऱ्यांनी हे यंत्र खरेदी करण्यासाठी आर्थिक सहाय्य करण्यासाठी शासन महाडीबीटीच्या माध्यमातून 50% अनुदान देत आहे. यामुळे बियाणे टोकन यंत्र शेतकऱ्यांना परवडण्यासारखे होते. शेतकऱ्यांनी महाडीबीटीच्या अधिकृत वेबसाइटवर जाऊन अर्ज करणे आवश्यक आहे. या योजनेंतर्गत अर्ज करण्यासाठी अर्जदार शेतकऱ्यांना शेवटच्या तारखेच्या आत ऑनलाईन अर्ज करावा लागणार आहे.
बियाणे टोकन यंत्र वापराचे फायदे
बियाणे टोकन यंत्राचा वापर केल्याने शेतकऱ्यांना अनेक फायदे मिळतात, जसे:
वेळेची बचत: बियाणे पेरणी करताना मोठ्या प्रमाणात वेळ वाचतो.
कमी श्रम: या यंत्राचा वापर केल्यास शेतकऱ्यांना कमी श्रमात पेरणीचे काम करता येते.
आर्थिक बचत: मजुरांची आवश्यकता कमी होऊन खर्चात बचत होते.
जमिनीची उत्पादकता: योग्य प्रकारे पेरणी होऊन जमिनीची उत्पादकता वाढते.
अर्ज करण्याची प्रक्रिया
महाडीबीटीच्या माध्यमातून बियाणे टोकन यंत्रासाठी अर्ज कसा करावा हे खूप सोपे आहे. खालील प्रमाणे ऑनलाईन अर्जाची प्रक्रिया दिलेली आहे:
महाडीबीटी वेबसाइटला भेट द्या: www.mahadbtmahait.gov.in या वेबसाइटवर जाऊन “बियाणे टोकन यंत्र अनुदान योजना” या योजनेच्या अर्जाचा फॉर्म निवडा.
नोंदणी करा: जर आपले खाते नसेल तर प्रथम नोंदणी करा. येथे आपले नाव, आधार क्रमांक, मोबाइल नंबर इत्यादी माहिती भरावी लागेल.
अर्ज भरा: बियाणे टोकन यंत्रासाठी आवश्यक असलेली माहिती, जसे की आपले शेतीचे क्षेत्र, पिकांचे तपशील व शेतीचा प्रकार येथे भरावा लागेल.
कागदपत्रे अपलोड करा: अर्ज करताना आपली आवश्यक कागदपत्रे अपलोड करा. कागदपत्रांच्या प्रती PDF किंवा JPEG फॉरमॅटमध्ये असाव्यात.
अर्ज सादर करा: संपूर्ण माहिती व कागदपत्रांची तपासणी केल्यानंतर आपला अर्ज सबमिट करा. अर्ज सबमिट केल्यावर अर्ज क्रमांक मिळेल, जो भविष्यातील माहिती साठी उपयोगी आहे.
बियाणे टोकन यंत्रासाठी आवश्यक कागदपत्रे
अर्ज सादर करताना काही महत्त्वाची कागदपत्रे लागणार आहेत. ती खालीलप्रमाणे आहेत:
आधार कार्ड: शेतकऱ्याचे वैयक्तिक ओळखपत्र.
पॅन कार्ड: ओळख तपासणीसाठी.
सातबारा उतारा: शेतीच्या मालकीसाठी आवश्यक दस्तऐवज.
8अ उतारा: मालकी हक्क सिद्ध करणारे प्रमाणपत्र.
बँक पासबुक: बँक खात्याचे तपशील, ज्या खात्यावर अनुदान जमा होईल.
जात प्रमाणपत्र: अनुसूचित जाती-जमातींसाठीचे प्रमाणपत्र.
अपंगत्व प्रमाणपत्र: अपंग शेतकऱ्यांसाठी, ज्यांना विशेष लाभ देण्यात येतात.
पात्रता निकष
राज्याचे स्थायी नागरिक: अर्जदार शेतकरी महाराष्ट्र राज्याचे स्थायी नागरिक असावा.
शेती क्षेत्र: अर्जदाराकडे शेतजमीन असणे आवश्यक आहे.
आर्थिक स्थिती: अल्पभूधारक किंवा अनुसूचित जाती-जमातीच्या शेतकऱ्यांना प्राधान्य दिले जाईल.
अन्य योजना लाभ: अर्जदाराला इतर कोणत्याही योजनेचा लाभ घेतला नसावा.
अर्ज कधी करावा?
महाडीबीटी मार्फत अर्जाची शेवटची तारीख ठरवण्यात आली आहे. म्हणून शेतकऱ्यांनी अर्ज करण्यास विलंब न करता योजनेच्या अधिकृत वेबसाइटवर जाऊन लवकरात लवकर अर्ज सादर करावा. यामुळे अर्जदार शेतकऱ्यांना बियाणे टोकन यंत्र अनुदानाचा लाभ घेता येईल.
अनुदानाचा लाभ कसा मिळेल?
शेतकऱ्यांनी अर्ज सादर केल्यानंतर महाडीबीटीची अधिकृत तपासणी टीम त्यांच्या अर्जाची सत्यता तपासेल. अर्ज योग्य ठरल्यास शेतकऱ्यांच्या बँक खात्यावर अनुदानाची रक्कम थेट जमा केली जाईल. अनुदान मिळाल्यानंतर शेतकरी बाजारातून बियाणे टोकन यंत्र खरेदी करू शकतात.
बियाणे टोकन यंत्राचे फायदे व अर्ज प्रक्रिया | सविस्तर मार्गदर्शन
बियाणे टोकन यंत्र हे शेतकऱ्यांसाठी अत्यंत उपयुक्त यंत्र आहे, विशेषतः पेरणीच्या काळात जेव्हा मजुरांची टंचाई भासते. बियाणे टोकन यंत्राचा उपयोग करून शेतकरी कमी वेळात आणि कमी खर्चात पेरणी करू शकतात, त्यामुळे शेतीत उत्पन्न वाढते. या लेखात बियाणे टोकन यंत्राचे फायदे आणि महाडीबीटीच्या पोर्टलवर अर्ज करण्याची प्रक्रिया कशी करावी याचे सविस्तर मार्गदर्शन देण्यात आले आहे.
बियाणे टोकन यंत्राचे फायदे
राज्यातील अल्पभूधारक शेतकरी आणि कमी क्षेत्र असलेल्या शेतकऱ्यांना बियाणे टोकन यंत्राचा मोठा फायदा होतो. त्यांचे फायदे पुढीलप्रमाणे आहेत:
अल्पभूधारक शेतकऱ्यांना मदत: राज्यातील अनेक शेतकरी अल्पभूधारक आहेत, ज्यांच्याकडे खूप कमी क्षेत्र आहे. या शेतकऱ्यांना पेरणीसाठी मजुरांची गरज असते, परंतु मजूर मिळणे नेहमीच शक्य नसते. अशावेळी बियाणे टोकन यंत्राचा उपयोग करून त्यांना पेरणीची प्रक्रिया कमी खर्चात आणि वेळेत करता येते.
कमी क्षेत्रातील पेरणीसाठी उपयुक्त: बियाणे टोकन यंत्र हे कमी क्षेत्र असलेल्या शेतकऱ्यांसाठी अत्यंत उपयुक्त ठरते. यामुळे कमी क्षेत्रावर देखील उत्तम पद्धतीने पेरणी करता येते आणि शेतीतील उत्पादनात वाढ होते.
बीबीएफ पद्धतीने सोयाबीन पेरणीसाठी उपयुक्त: बीबीएफ (Broad Bed and Furrow) पद्धतीने सोयाबीन पिकाची पेरणी करण्यासाठी बियाणे टोकन यंत्र महत्त्वाची भूमिका बजावते. या पद्धतीमुळे बियाणे योग्य प्रमाणात पेरले जातात, ज्यामुळे उत्पादनात सुधारणा होते.
कामाचा वेग आणि गुणवत्ता सुधारते: या यंत्रामुळे पेरणीचे काम जलद गतीने पूर्ण होते आणि बियाणे व्यवस्थित पेरले जातात. परिणामी उत्पादनाची गुणवत्ता सुधारते.
उत्पादनात वाढ: बियाणे टोकन यंत्र वापरल्याने शेतात बियाणे सुलभतेने व नियमित अंतरावर पेरता येतात. त्यामुळे पिकाच्या वाढीस अनुकूल वातावरण मिळते आणि शेतीचे उत्पादन वाढते.
महाडीबीटी पोर्टलवर बियाणे टोकन यंत्रासाठी ऑनलाईन अर्ज प्रक्रिया
बियाणे टोकन यंत्रासाठी महाडीबीटी पोर्टलवर अर्ज प्रक्रिया ही सोपी आहे. अर्ज करण्यासाठी खालील प्रक्रिया अनुसरा:
महाडीबीटीच्या अधिकृत वेबसाईटला भेट द्या: अर्ज करण्यासाठी सर्वप्रथम www.mahadbtmahait.gov.in या महाडीबीटीच्या अधिकृत वेबसाईटवर जा. या वेबसाईटवरून आपल्याला योजना निवडता येतील.
लॉगिन करा: युजर आयडी व पासवर्ड वापरून वेबसाईटवर लॉगिन करा. जर आपले खाते आधीच नोंदणीकृत असेल तर तुम्ही थेट आधार क्रमांक वापरून लॉगिन करू शकता.
कृषी यांत्रिकीकरण पर्याय निवडा: लॉगिन केल्यानंतर मुख्य पृष्ठावर ‘कृषी यांत्रिकीकरण’ हा पर्याय दिसेल. त्यावर क्लिक करा आणि ‘बाबी निवडा’ या पर्यायावर क्लिक करा.
अर्ज भरायला सुरुवात करा: ‘बाबी निवडा’ या पर्यायावर क्लिक केल्यानंतर अर्जाच्या फॉर्ममध्ये आपली वैयक्तिक माहिती, शेतीची माहिती आणि शेतातील पिकांच्या तपशीलांनुसार माहिती भरा.
मुख्य घटक निवडा: अर्जात ‘मुख्य घटक’ या चौकटीवर क्लिक करून ‘कृषी यंत्रणाच्या खरेदीसाठी अर्थसहाय्य’ हा पर्याय निवडा.
तपशील भरा: ‘तपशील’ या चौकटीवर क्लिक करून ‘मनुष्य चलीत अवजारे’ हा पर्याय निवडा. यानंतर ‘यंत्रसामग्री अवजारे’ या पर्यायावर क्लिक करून बियाणे टोकन यंत्र हा पर्याय निवडा.
योजनेच्या अटी व शर्ती स्वीकारा: अर्ज प्रक्रियेमध्ये दिलेल्या योजनेच्या अटी व शर्ती वाचा आणि त्या मान्य करण्यासाठी दिलेल्या चौकटीवर क्लिक करा.
जतन करा आणि अर्ज सादर करा: सर्व माहिती भरल्यानंतर ‘जतन करा’ या बटनावर क्लिक करा. अर्ज सादर झाल्यानंतर महाडीबीटी पोर्टलवर तो दाखल होईल.
अर्ज सादर झाल्यानंतर प्रक्रिया
महाडीबीटी पोर्टलवर अर्ज सादर झाल्यानंतर सरकारच्या वतीने लॉटरी पद्धतीने अर्ज निवडले जातात. यामध्ये आपला अर्ज निवडला गेला असल्यास आपल्या मोबाईलवर एक एसएमएस येईल. या एसएमएसमध्ये पुढील कार्यवाहीसाठी सूचना दिलेल्या असतील.
कागदपत्रे अपलोड करा: निवड झाल्यावर आपण महाडीबीटी पोर्टलवर आपली आवश्यक कागदपत्रे अपलोड करावी लागतात. यामध्ये आधार कार्ड, पॅन कार्ड, सातबारा उतारा, 8अ उतारा, बँक पासबुक, जात प्रमाणपत्र आणि अपंगत्वाचा दाखला (जर लागू असेल तर) या कागदपत्रांचा समावेश असतो.
अर्जाची स्थिती तपासा: आपल्याला अर्जाची स्थिती तपासायची असेल तर महाडीबीटी पोर्टलवर ‘मी अर्ज केलेल्या बाबी’ या पर्यायावर क्लिक करा. तिथे ‘महाडीबीटी अंतर्गत अर्ज’ हा पर्याय निवडून आपला अर्ज तपशील पाहू शकता.
अर्जाची पोचपावती डाऊनलोड करा: आपल्या अर्जाची स्थिती पाहिल्यानंतर, अर्जाची पोचपावती डाऊनलोड करून ठेवू शकता. हे भविष्यातील संदर्भासाठी उपयुक्त ठरते.
निष्कर्ष
बियाणे टोकन यंत्राचा शेतकऱ्यांना खूपच उपयोग होतो. कमी श्रमात, कमी खर्चात व जलदगतीने पेरणी करता येत असल्याने अल्पभूधारक व कमी क्षेत्र असलेल्या शेतकऱ्यांना हे यंत्र अत्यंत फायदेशीर आहे. महाडीबीटी पोर्टलद्वारे मिळणारे अनुदान शेतकऱ्यांना आर्थिकदृष्ट्या सहाय्यभूत ठरते.
